Υπεραιωνόβιες βελανιδιές -Αιωνόβιες βελανιδιές της Ελλάδας

Στην Δεσκάτη Γρεβενών, μόλις δύο χιλιόμετρα από την πλατεία της μικρής κωμόπολης, βρίσκεται μια υπερ-αιωνόβια βελανιδιά, ηλικίας 1.300 ετών!

Πρόκειται για μία σπάνια, ποδισκοφόρο δρυ (quersus pedunculiflora), που, σύμφωνα με τους επιστήμονες που πραγματοποίησαν την δενδροχρονολόγησή του, φαίνεται να φύτρωσε περίπου το 720 μ.Χ.

Έχει διάμετρο 2,25 μέτρα και η περίμετρος του κορμού της, στο ύψους του στηθαίου, είναι 7,06 μέτρα. Βρίσκεται σε υψόμετρο 658 μέτρων και το ύψος της ξεπερνά τα είκοσι τρία μέτρα. Το δένδρο, τόσο από το μέγεθος του κορμού του, όσο και από την παλαιότητά του, κίνησε το ενδιαφέρον του Δήμου Δεσκάτης.

Μια ομάδα από δασολόγους και ειδικούς επιστήμονες έλαβαν δείγματα από το δένδρο, έκαναν ειδικές μετρήσεις στους δακτυλίους του κορμού και μετά από μελέτη κατέληξαν, με απόκλιση σφάλματος 30-50 έτη, ότι η ηλικία της βελανιδιάς είναι 1.300 έτη.

Στη συνέχεια, κινήθηκαν άμεσα όλες οι απαραίτητες διαδικασίες και με απόφαση της αποκεντρωμένης διοίκησης Ηπείρου-Δυτικής Μακεδονίας, η υπεραιωονόβια βελανιδιά κηρύχθηκε «διατηρητέο μνημείο της φύσης», που έχει ιδιαίτερη επιστημονική, οικολογική, ιστορική και πολιτισμική αξία και μπορεί στο μέλλον να αποτελέσει πολύτιμο παιδαγωγικό και εκπαιδευτικό πόρο, που χρειάζεται ειδική φροντίδα και προστασία.

Ανατολικά της Βουχωρίνας, κοντά στα Κοιμητήρια του οικισμού, σπάνιο μνημείο της φύσης και τυλιγμένη από θρύλους, απλώνει τα τεράστια κλαδιά της η υπεραιωνόβια βελανιδιά, ο μεγάλος γέροντας της Βουχωρίνας, όπως τον αποκαλούν οι κάτοικοι. Έχει περίμετρο 8,5 μέτρων και παρά τις πολλές εκατονταετίες παραμένει θαλερή, κουβαλώντας τις αναμνήσεις και τις δοξασίες του τόπου. Η γέννησή της χάνεται στα βάθη του χρόνου και εκτιμάται ότι πιθανό να ξεπερνά τα 600 έτη ζωής. Γνώρισε τον Οθωμανικό ζυγό, τα ταξίδια των μαστόρων, τον ένδοξο Μακεδονικό αγώνα, τον πόλεμο του ‘40, τα θλιβερά γεγονότα του Εμφυλίου και έπειτα ένιωσε το μαρασμό του Βοΐου από το κύμα της μετανάστευσης.

 Έζησε επίσης τον παλιό βαρύ χειμώνα της Πίνδου, τα σημερινά ξηρά καλοκαίρια, μέχρι και χτυπήματα κεραυνών. Θρύλοι μιλούν για πολύτιμους θησαυρούς που κρύβονται στους κόρφους της και τεράστια φίδια που τους φυλάνε.

Άλλη μία βελανιδιά που ενδέχεται να φθάνει την ίδια ηλικία είναι εκείνη που βρίσκεται επάνω στο μονοπάτι που ενώνει τη Χρυσαυγή με τη Μόρφη, σε απόσταση 2 περίπου χιλιομέτρων Βόρεια του οικισμού της Χρυσαυγής, δίπλα σε χωράφι.

Παράλληλα, αιωνόβιες βελανιδιές με μικρότερη ηλικία υπάρχουν στον Προφήτη Ηλία της Σιάτιστας, στην Κορυφή, στο ξωκλήσι της Παναγιοπούλας μεταξύ Βυθού και Αυγερινού, στο ξωκλήσι που βρίσκεται λίγο πριν τη Μόρφη, καθώς και στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας του Αγ. Δημητρίου στο Ανθοχώρι.

Παρόμοια τεράστια δέντρα υπήρχαν και στον Πεντάλοφο, στις τοποθεσίες Κόκαλ’ και Ντράνους τα Δέντρα. Θυσιάστηκαν όμως κατά τους Χειμώνες του ’47 και ’48 για τις αυξημένες ανάγκες θέρμανσης των κατοίκων, ο πληθυσμός των οποίων είχε αυξηθεί δραματικά, γιατί ο τακτικός στρατός είχε μεταφέρει εκεί όλους τους ανθρώπους των 6 γειτονικών χωριών για λόγους ασφάλειας, στα πλαίσια της καταδίωξης των ανταρτών.

Είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν και άλλες αιωνόβιες και υπεραιωνόβιες βελανιδιές στο Βόιο, καθώς το δέντρο έχει κατακυριεύσει τις χαμηλές πλαγιές του βουνού σε υψόμετρο που κυμαίνεται μεταξύ 600 έως 1200 μέτρων, σχηματίζοντας απέραντα δάση. Μάλιστα, επειδή σε αυτή τη ζώνη βρίσκονται χτισμένα όλα σχεδόν τα χωριά της περιοχής, το είδος είναι τόσο κοινό, ώστε οι κάτοικοι με τη λέξη Δέντρο να εννοούν τη βελανιδιά. Από τους άφθονους καρπούς της βρίσκει επίσης τροφή ένα μεγάλο μέρος της πλούσιας πανίδας που φιλοξενεί το βουνό.

 

Το αιωνόβιο άλσος της χνοώδους δρυός (Quercus pubescens) στη Καστανιά Κολινδρού Πιερίας είναι στην πραγματικότητα μια νησίδα ενός κάποτε μεγάλου δρυόδασους. Η τοπική κοινότητα Καστανιάς Πιερίας, σε υψόμετρο 400 μέτρων, είναι ένα από τα ελάχιστα μέρη της Ελλάδας 
που μπορεί κανείς ακόμα να συναντήσει και να παρατηρήσει από κοντά τη χνοώδη ποδισκοφόρο δρυ να αναπτύσσεται στο φυσικό της περιβάλλον.

Το υπέροχο σήμερα άλσος δρυός του Αγίου Νικολάου με τις χνοώδεις βελανιδιές αποτελεί ένα καταπληκτικό υπολειμματικό κομμάτι ενός μεγάλου κάποτε δρυοδάσους. Χωροθετείται βόρεια της 13ης επαρχιακής οδού Αιγινίου - Ρυακίων η οποία περνά μέσα από τον οικισμό, από τον αγροτικό δρόμο που τέμνει την επαρχιακή οδό, περικλείεται με καλλιεργήσιμες εκτάσεις ενώ νοτίως της επαρχιακής οδού επεκτείνεται προς το ρέμα του κοιμητηρίου του οικισμού. Είναι ένας χώρος ιδιαίτερου οικολογικού ενδιαφέροντος και ξεχωριστής ομορφιάς, με ωραιότατες βαθύσκιωτες βελανιδιές.

Οι χνοώδεις δρύες του άλσους, υπό μορφή μεμονωμένων δένδρων μεγάλης ηλικίας, είναι αιωνόβιες και μπορούν να φθάνουν σε ύψος ακόμη και τα 25 μέτρα, ενώ η διάμετρός τους αγγίζει και το 1,5 μέτρο. Στο άλσος της Καστανιάς εντοπίζουμε όμως μια εντυπωσιακή μεγάλη, υπεραιωνόβια, βελανιδιά, της οποίας η περίμετρος του κορμού ξεπερνά τα 5 μέτρα!!! Το ύψος του πανέμορφου αυτού δέντρου είναι 25-30 μέτρα, ακόμη κρίνοντας από τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά μπορούμε να προσδιορίσουμε την ηλικία της η οποία ίσως να ξεπερνά και τα 500 χρόνια!!! Είναι ίσως το μεγαλύτερο σε μέγεθος δένδρο της περιοχής μας. Παρά τις εκατονταετίες που κουβαλά στην πλάτη της η βελανιδιά παραμένει ακόμη θαλερή. Η χνοώδης δρυς είναι το πιο μακρόβιο είδος αφού μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 1200 έτη.

Κιλκίς: Αυτές είναι οι αιωνόβιες βελανιδιές με περίμετρο άνω των 4 μέτρων! Δείτε τις εικόνες

Τα τέσσερα μέτρα ξεπερνά η περίμετρος των δύο μεγαλύτερων από τις τέσσερις αιωνόβιες βελανιδιές που στέκουν αγέρωχες στην ορεινή Κούπα της περιοχής του Πάικου στο Κιλκίς, προσφέροντας τον ίσκιο τους στις γυναίκες που ανάβουν το καντήλι στο κοιμητήριο του χωριού αλλά και ένα σημείο αναφοράς στους κατοίκους της περιοχής.

Η τοποθεσία στην οποία βρίσκονται έχει ταυτιστεί ιστορικά -και όχι μόνο- με τον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κούπας που το 1991 κηρύχθηκε επίσημα διατηρητέο μνημείο, σπάνιας σπουδαιότητας. Στη χρονολογία της κατασκευής του, άλλωστε, το 1400, τοποθετείται η βλάστηση των

 συγκεκριμένων δέντρων.

Περιγράφοντας τα δέντρα, ο πατήρ Εμμανουήλ, ιερέας και πρόεδρος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου του Ιερού Ναού, κάνει λόγο για μεγάλα, ωραία δέντρα, με τεράστια περίμετρο, πυκνό φύλλωμα και μεγάλα κλαδιά. Μιλά, επίσης, στο ΑΠΕ–ΜΠΕ και για τη σχέση που έχουν αναπτύξει με αυτά οι κάτοικοι της Κούπας: «ο κόσμος είναι δεμένος με τα δέντρα. Τα προσέχει πολύ ενώ συχνά μου λένε κάποιοι να μεσολαβώ στο δήμο όταν κρέμεται κάποιο κλαδί. Στον πλούσιο ίσκιο, άλλωστε, της μεγάλης βελανιδιάς που είναι μέσα στο κοιμητήριο, ξαποσταίνουν οι γιαγιάδες που το επισκέπτονται».

Διάσπαρτες μικρές ομάδες ήμερων βελανιδιών βρίσκονται σε όλο το νησί του Αγίου Ευστρατίου ώστε με βεβαιότητα να τις συναντήσει ο επισκέπτης όπου βρεθεί στον τόπο αυτό.
Το δάσος όμως των ήμερων βελανιδιών που μέρος αυτών είναι αιωνόβιες, καταλαμβάνει μία έκταση περίπου χιλίων στρεμμάτων.

Ξεκινάει από τη βόρεια πλευρά του νησιού, Αυλάκια, και καταλήγει ανατολικά στην παραλία Αλονίτσι.
Εντυπωσιακό είναι ότι οι βελανιδιές είναι ριζωμένες σε γκρεμούς και φτάνουν μέχρι τις ακτές, δημιουργώντας έναν αξιοσημείωτο βιότοπο.

Η βελανιδιά της Ραφήνας που πιστεύεται ότι έχει ηλικία 700 ετών (φωτογραφίες)! Για τη βελανιδιά που βρίσκεται στη Ραφήνα, επί της λεωφόρου Φλέμινγκ, έχουν γραφτεί πολλά. Λίγοι όμως, εκτός από τους μόνιμους κατοίκους της περιοχής, περνώντας από την περιοχή, αντιλαμβάνονται ότι έχουν μπροστά τους ένα δένδρο με μεγάλη ιστορία.

 Ως προς την ηλικία του άλλοι μιλούν για 700 χρόνια, βασιζόμενοι στις διηγήσεις που περνούν από γενιά σε γενιά, στις οποίες υπάρχει το δένδρο, άλλοι μιλούν για λιγότερα χρόνια (πάντα μετρώντας με εκατοντάδες). Στην τοπική βιβλιογραφία αναφέρεται ότι το βρήκαν εκεί οι πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής, ακούγοντας και αυτοί ιστορίες που χάνονταν στα βάθη της ιστορίας.
Το δένδρο όπως βλέπετε και στις φωτο βρίσκεται σε χώρο ιδιοκτησίας του Δήμου Ραφήνας – Πικερμίου και έχουν γίνει εργασίες υποστηλώσεων σε κάποια από τα κλαδιά του. Σήμερα χρειάζεται να γίνουν και άλλες. Αξίζει να σταματήσει κανείς και να το περιεργαστεί, με πλάτη τη Ραφήνα και μέτωπο προς τη διασταύρωση με τη λεωφόρο Μαραθώνος, βρίσκεται στο δεξί μας χέρι.

 Όπως μας δήλωσε ο ιστορικός ερευνητής και παλιός κοινοτάρχης Ραφήνας Δημήτρης Μακρής, το δένδρο έχει χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως μνημείο, ενώ η προφορική ιστορική παράδοση, θέλει να έχουν ξεκουραστεί στον ίσκιο του ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και ο Άρης Βελουχιώτης, όταν οι διαδρομές τους, τους έφεραν στη συγκεκριμένη περιοχή.

ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑ

Περιοχή: Ταμπούρια Μεσσηνίας
Είδος: Quercus pubescens (χνοώδης δρυς)
Ηλικία: Υπεραιωνόβια βελανιδιά
Συντεταγμένες: 37.09318, 21.76861
Στοιχεία: Η χνοώδης δρυς έχει εξάπλωση στην κεντρική και νότια Ευρώπη, ενώ στην Ελλάδα βρίσκεται σχεδόν παντού. Είναι ένα από τα πιο ευπροσάρμοστα από τα 11 είδη δρυός που υπάρχουν στην Ελλάδα.

Ναι, είμαι περήφανη που είμαι βελανιδιά. Οι βελανιδιές είμαστε δέντρα ψηλά, αιωνόβια και το ξύλο μας πολύτιμο, βαρύ, σκληρό. Βέβαια εγώ, έχω έναν παραπάνω λόγο που είμαι περήφανη. Έχει να κάνει με μια ιστορία παλιά… Μια ιστορία που λίγοι τη γνωρίζουν. Αν θέλεις μπορώ να την μοιραστώ μαζί σου…

Η ιστορία εκτυλίχθηκε στο Μανιάκι Μεσσηνίας, στα χρόνια της ελληνικής επανάστασης. Ο ηρωικός Παπαφλέσσας μαζί με μονάχα 500 περίπου συναγωνιστές αντιστάθηκε απέναντι σε περίπου 3.000 Τουρκοαιγυπτίους! Τι σθένος ψυχής, τι πάθος για λευτεριά που πρέπει να είχαν οι Έλληνες για να ξεχυθούν σε μια τόσο άνιση μάχη; Φαίνεται ότι όταν αγωνίζεται κανείς για κάτι τόσο σπουδαίο, το σώμα του κάνει για δυο, το ίδιο και η ψυχή του.
Η μάχη χάθηκε, αλλά ο ηρωισμός βρίσκει τρόπο να νικά. Γιατί είναι ο ηττημένος ήρωας αυτός που κερδίζει το σεβασμό ενός νικητή αντιήρωα. Ανάμνηση είναι ή όνειρο δεν ξέρω. Θυμάμαι το είδα και το άκουσα εγώ η ίδιa: ο Ιμπραήμ διέταξε να στήσουν όρθιο το άψυχο σώμα του Παπαφλέσσα πάνω στον κορμό μου. Δέος αισθάνθηκα, και τιμή και περηφάνια που ακούμπησε επάνω μου ένας πραγματικός ήρωας. Που μπόρεσα να τον πενθήσω μέσα στην «αγκαλιά μου».
Ο Ιμπραήμ πλησίασε. Μετά, γύρισε προς το επιτελείο του και δείχνοντας το κορμί του Παπαφλέσσα είπε «Πράγματι, αυτός ήταν ικανός και γενναίος άνθρωπος· καλύτερα θα ήταν να παθαίναμε άλλη τόση ζημιά, αλλά να τον πιάναμε ζωντανό, γιατί θα μας ήταν πολύ χρήσιμος».
Κι εγώ θυμάμαι σκέφτηκα, «ο Παπαφλέσσας χίλιες φορές πιο όμορφο θα έβλεπε τον θάνατο, παρά να γίνει κάποτε χρήσιμος σε αυτούς!»
Έτσι είναι βλέπετε οι ήρωες…

ΠΗΓΕΣ:https://www.tilestwra.com/, https://www.oikipa.eu/, http://monopatia-pindos.uowm.gr/, https://www.aiginiovoice.gr/i, https://www.newsit.gr/topikes-eidhseis/, https://agios-efstratios.gov.gr/places/dasos-velanidias/, https://news.marathonpress.gr/,https://www.morias21.com/,youtube.com,