Εξ αιτίας της κακοκαιρίας, πλημμύρισαν περίπου 750.000 στρέμματα εκ των οποίων το 97% είναι καλλιεργήσιμη γη, γεγονός που προκαλεί προβληματισμό για την επόμενη μέρα ως προς την επάρκεια τροφίμων.
Το ιδιαίτερο γνώρισμα της Θεσσαλίας είναι ότι εκεί υπάρχουν και συναντιούνται πέντε (5) ποτάμια (Εικόνα 2). Ο Ενιπέας (10ος σε μέγεθος ποταμός της χώρας) έρχεται από τα ανατολικά του Παλαμά, μαζεύει νερά από το όρος Όρθρυς στη Φθιώτιδα και βγαίνει στον θεσσαλικό κάμπο. Εκεί τον συναντά ο ποταμός Σοφαδίτης που έρχεται από τις Σοφάδες. Και οι δύο διέρχονται ανατολικά της κωμόπολης του Παλαμά και κατευθύνονται προς τον Πηνειό. Δυτικά του χωριού Παλαμάς είναι οι ποταμοί Καλέντζης και Καράμπαλης, που επίσης κατευθύνονται στον Πηνειό.
Εικόνα 2. Πηγή Φωτογραφίας: ΕΡΤ
Και οι τέσσερις (4) αυτοί ποταμοί συναντιούνται πριν το χωριό Μεταμόρφωση (γι’ αυτό και οι μεγάλες καταστροφές εκεί) και μπαίνουν στον Πηνειό, μαζί με τα νερά των χειμάρρων πάνω από τα Φάρσαλα. Αυτοί οι ποταμοί φούσκωσαν από το μεγάλο ύψος βροχής, με αποτέλεσμα τις εικόνες αποκάλυψης που είδαμε.
Ο μεγάλος όγκος νερού, που δημιουργήθηκε από την πρωτοφανή θεομηνία, έπληξε και την πόλη της Λάρισας εξ αιτίας της υπερχείλισης του Πηνειού ακόμα και μέσα στην πόλη, όπως φαίνεται στη δορυφορική εικόνα των πλημμυρισμένων εκτάσεων στην περιοχή της Λάρισας το πρωί της Παρασκευής 08/09/2023, δηλαδή στην αρχή των πλημμυρών, μέσω του δορυφόρου Landsat-8 (Εικόνα 3).
Εικόνα 3.
Η βροχή ήταν πρωτοφανής στα χρονικά, από την εποχή που συλλέγονται δεδομένα, περίπου 150 χρόνια, και δεν θα μπορούσε να συγκρατηθεί ούτε αν τα αντιπλημμυρικά έργα ήταν τέλεια, πόσο μάλλον όταν υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις. Συγκεκριμένα, όπως έχει αναγραφεί:
-λείπουν πολλά αντιπλημμυρικά έργα, κυρίως φράγματα συγκράτησης στα βουνά και έργα διευθέτησης στις ορεινές λεκάνες
-δεν έχουν γίνει διανοίξεις σε κοίτες ποταμών και εκβαθύνσεις ώστε να μπορούν να συγκρατούν και να παροχετεύουν περισσότερο νερό
-δεν έχουν κατασκευασθεί, όπου απαιτούνται, τοίχοι αντιστήριξης αντί για επιχώματα, τα οποία εύκολα παρασύρονται από τα ορμητικά νερά
-εντός των πόλεων δεν έχουν δημιουργηθεί μεγάλοι υπόγειοι οχετοί, ώστε να οδηγείται περισσότερο νερό στη θάλασσα ή στα ποτάμια. Οι κύριες αστοχίες στις πόλεις αφορούν τόσο την ποιότητα των έργων αποχέτευσης όσο και τη διαχείριση ρεμάτων και ομβρίων υδάτων
-η Ελλάδα δεν έχει συμμορφωθεί με την Οδηγία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας, στην οποία περιλαμβάνεται η επανεξέταση και η επικαιροποίηση χαρτών κινδύνου πλημμύρας
-τα υφιστάμενα αντιπλημμυρικά έργα είναι λάθος διαστασιολογημένα
-αναχώματα, τάφροι και κανάλια, αρδευτικά και μη, είναι κατασκευασμένα με παρωχημένα δεδομένα
-δεν έχει εκπονηθεί επικαιροποιημένη υδραυλική μελέτη διαχείρισης ρεμάτων και ομβρίων υδάτων\
-λείπουν αναλυτικοί χάρτες πλημμυρικού κινδύνου και όσοι υπάρχουν δεν έχουν υπολογίσει τα φερτά υλικά αλλά μόνο τον όγκο του νερού
Τα αντιπλημμυρικά έργα της χώρας είναι σχεδιασμένα για συγκεκριμένες ποσότητες νερού. Δυστυχώς αυτές οι ποσότητες ξεπεράστηκαν κατά πολύ. Αν αυτό συμβαίνει λόγω της κλιματικής αλλαγής, τότε τέτοια φαινόμενα θα επαναληφθούν στο μέλλον. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ξανασχεδιαστούν με άλλες προδιαγραφές όλα τα αντιπλημμυρικά έργα στην Ελλάδα, από το μικρότερο γεφυράκι μέχρι το μεγαλύτερο φράγμα!
«Πρέπει να κάνουμε έναν γενικότερο σχεδιασμό-επανασχεδιασμό και να συνειδητοποιήσουμε το πού πάμε στο μέλλον. Αν δεν κάνουμε ανάλυση κινδύνων, δεν θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε παραπέρα. Να δούμε με ποιον τρόπο θα αυξήσουμε την ανθεκτικότητά μας. Πρέπει να προσαρμοστούμε και μετά να αυξήσουμε την ανθεκτικότητά μας», υπογράμμισε ο καθηγητής Γεωλογίας Ευθύμης Λέκκας.
Οι παθογένειες χρόνων (τόσο στην Πολιτική Προστασία και στις υποδομές, όσο και στη διαμόρφωση ενός σχεδίου δημοσίων έργων με ορίζοντα δεκαετιών, με πρόβλεψη ακόμη και εξαιρετικά ακραίων σεναρίων) έχουν σημαντικό μερίδιο ευθύνης που υπερβαίνει τη θητεία μίας, δύο η τριών κυβερνήσεων.
Η βιβλική καταστροφή στη Θεσσαλία είναι αποτέλεσμα μιας πρωτοφανούς θεομηνίας που έπληξε τη χώρα μας, ανάλογη αντίστοιχων φαινομένων που παρακολουθούμε στους τηλεοπτικούς δέκτες να συμβαίνουν στην Αμερική ή στην Νοτιοανατολική Ασία.
Κάποιοι επικαλούνται ως δικαιολογία την ιστορία της περιοχής της Θεσσαλίας από την αρχαιότητα, και την ετυμολογία της λέξης «Θεσσαλία», θέση + αλός, θέση θάλασσας. Ο Ηρόδοτος μας πληροφορεί ότι πολλούς αιώνες πριν από αυτόν ο κάμπος ήταν μια λίμνη, επειδή το νερό ‘καθόταν’ από τις βροχές και έφτανε μέχρι την θάλασσα όπου υπήρχε ένωση. Απόδειξη για αυτό αποτελούν οι λόφοι στη Θεσσαλία που είναι γεμάτοι αλάτι και όστρακα, ακριβώς όπως και στην περιοχή των Μετεώρων.
Ωστόσο οι αρχαίοι Έλληνες είχαν δημιουργήσει τεχνητές απορροές προς την θάλασσα για να διαφεύγει το νερό από τις πλημμύρες. Ο Ξέρξης αυτό το ήξερε και όταν ήρθε στην Ελλάδα προσπάθησε να κλείσει αυτές τις απορροές για να βυθίσει τις πόλεις της Θεσσαλίας.
Καθώς λοιπόν αποστραγγιζόταν η λίμνη, δηλαδή «ἒφθινε», ονομάστηκε η περιοχή Φθία (δεν είναι πόλη, είναι περιοχή), και τα ομηρικά χρόνια αποτελούσε το βασίλειο του Πηλέως. Αυτό που έμεινε σήμερα από όλη αυτή την τεράστια θαλάσσια λίμνη, είναι το μικρό κομμάτι της λίμνης Κάρλας (τεχνητή) δίπλα από το Στεφανοβίκειο. Αυτό έγινε μετά την βύθιση της Αιγηίδος, και ο λαός που πήγε προς τα εκεί για να εγκατασταθεί, άλλαξε το όνομα από Φθία σε Θεσσαλία, δηλαδή η περιοχή-θέση που πριν ήταν θάλασσα.
Αυτή η γνώση με τα χρόνια χάθηκε και έτσι οι άνθρωποι, εφ’ όσον δεν γνωρίζουν την ιστορία τους, δεν φρόντισαν να κρατήσουν αυτές τις απορροές που στα αρχαία χρόνια ήταν προτεραιότητα. Μήπως τελικά ενώ νομίζουμε ότι προοδεύουμε, τελικά γινόμαστε λιγότερο σοφοί σε σχέση με παλιότερα; Η πρόοδος είναι σοφία; Τι είναι σοφία; Τι σημαίνει πρόοδος; Μήπως η γνώση είναι σοφία; Αρκεί μόνον η γνώση; Και γιατί διαβάζουμε στον Μενέξενο του Πλάτωνα, ότι κάθε επιστήμη που στερείται αρετής αποδεικνύεται πανουργία και όχι σοφία; Διδάσκεται σήμερα στα σχολεία η έννοια και η αξία της αρετής στους μαθητές; Ή μόνον ό,τι έχει σχέση με την αγορά εργασίας;
Όταν δεν γνωρίζεις την Ιστορία σου, είσαι αναγκασμένος να την ξαναζήσεις!!
Αν, λοιπόν, διάβαζαν Ιστορία οι σημερινοί Έλληνες, θα γνώριζαν πως ο θεσσαλικός κάμπος ήταν μια θαλάσσια λίμνη τα προϊστορικά χρόνια, διότι η γεωμορφολογία είναι τέτοια ώστε να κάθεται το νερό στην περιοχή αυτή. Έτσι θα πρόσεχαν πώς να χτίσουν αρχιτεκτονικά και μηχανικά τα σπίτια τους, πώς να διαμορφώσουν το οδικό δίκτυο, αλλά και το πώς να διαμορφωθούν οι πόλεις γενικότερα από τους κυβερνώντες. Επίσης, θα είχαν κρατήσει ζωντανή την γνώση για τις τεχνητές απορροές προς την θάλασσα.
Τα πρόσφατα πλημμυρικά φαινόμενα μάς αποδεικνύουν ότι η φύση θυμάται.
Για αιώνες στην Θεσσαλία υπήρχε η λίμνη Κάρλα. Η λίμνη Κάρλα, ή λίμνη Βοιβηίδα (παλαιότερα) και κατά την αρχαιότητα Βοιβηΐς, ή Βοιβιάς, ή Βοίβη, ή λίμνη της Πελασγιώτιδος, αποξηράνθηκε το 1962 επειδή την εποχή εκείνη προκαλούσε πλημμύρες στις πέριξ γεωργικές καλλιέργειες, ενώ ορισμένες βαλτώδεις εκτάσεις γύρω της προκαλούσαν την έντονη παρουσία εντόμων και τον κίνδυνο ελονοσίας. Θυμάμαι ότι ο πατέρας μου έπαιρνε κινίνο για την ελονοσία. Εκείνα τα χρόνια το χάπι του κινίνου ήταν το μοναδικό φαρμακευτικό μέσο άμυνας απέναντι στην ελονοσία και την γρίπη. Υπήρχε σε κάθε σπίτι. Ήταν το φάρμακο με τη μεγαλύτερη κατανάλωση.
Η λίμνη Κάρλα, λοιπόν, βρισκόταν νοτιοανατολικά της Λάρισας, κοντά στις βόρειες πλαγιές του Πηλίου, στα όρια των Νομών Λαρίσης και Μαγνησίας. Η αποξήρανση της λίμνης Κάρλας άρχισε στο τέλος Αυγούστου του 1962. Το έδαφος της αποξηραμένης λίμνης αποδόθηκε σε γεωργούς. Πιο συγκεκριμένα, αποδόθηκαν 80.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης στους αγρότες της Θεσσαλίας, σε μία εποχή που η ελληνική γεωργία πραγματοποιούσε τα πρώτα βήματά της προς την εκβιομηχάνιση αλλά και την αντιμετώπιση του ευρωπαϊκού ανταγωνισμού.
Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι οι επιπτώσεις στο οικοσύστημα της περιοχής ήταν μεγαλύτερες από το όφελος που προσέφερε η αποξήρανσή της. Έτσι, από το 2010 έγινε προσπάθεια για αναδημιουργία της λίμνης. Η λίμνη Κάρλα εμφανίστηκε πάλι και η τωρινή έκταση της λίμνης μετά τις πλημμύρες είναι σχεδόν ίση, μπορεί και μεγαλύτερη, με την έκταση που είχε πριν την αποξήρανσή της το 1962. Η φύση θυμάται...
Τώρα τι γίνεται; Ποια είναι τα επόμενα βήματα που συνήθως κάνει η Ελλάδα;
Ως συνήθως, θα ζητήσουμε βοήθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όμως στην Ευρώπη ό,τι δίνουν το χρεώνουν. Η κουλτούρα των Ευρωπαίων θεωρεί πολύ άσχημη κατάσταση το χρέος και το να είναι κάποιος χρεωμένος. Γιατί ο χρεωμένος χορεύει στον ρυθμό που χτυπά παλαμάκια ο δανειστής, όπως λέει μια γερμανική παροιμία.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ευρώπη η προτεσταντική ηθική συνδέθηκε αρμονικά με το πνεύμα του καπιταλισμού. Από την Ευρώπη ξεκίνησαν την κοινή τους πορεία. Η θετική στάση απέναντι στο χρήμα και τον τόκο, που είναι το κομβικό σημείο της καπιταλιστικής λογικής, χαρακτηρίζει κυρίως την προτεσταντική ηθική. Ο χρόνος είναι χρήμα, είπε στη συνέχεια ο Βενιαμίν Φραγκλίνος. Όποιος κερδίζει πέντε και μετά κάθεται και τα ξοδεύει, στην ουσία χάνει. Άρα πρέπει να τα πιστώσει.
Όμως για τους Έλληνες, κάθε βοήθεια που παίρνουμε, προστίθεται στο συνολικό χρέος της Ελλάδος. Γινόμαστε περισσότερο υπόδουλοι. Και τι βοήθεια λαμβάνουμε; Για τις καταστροφές του Ιανού, από τα 750 εκατ. ευρώ του συνολικού κόστους αποκατάστασης των ζημιών, η Ελλάδα έλαβε 22 εκατ. ευρώ. Ίσα-ίσα, να είμαστε υποχρεωμένοι και χρεωμένοι.
Όπως λέει ο λαός, ο λύκος έχει τον σβέρκο του χοντρό, γιατί κάνει τις δουλειές του μοναχός. Και όπως έχει πει ο παππούς μας ο Δημοσθένης: «Δει δη χρημάτων, και άνευ τούτων ουδέν εστί γενέσθαι των δεόντων». Δηλαδή: «Πρέπει να έχεις χρήματα, γιατί, χωρίς αυτά, δεν θα γίνει ούτε ένα απ’ όλα όσα πρέπει να γίνουν».
Η λύση είναι η απόφαση να σχεδιάσουμε, να εφαρμόσουμε, να κατασκευάσουμε, να παράξουμε. Και όλα αυτά με πνεύμα παραγωγικότητας και οικονομίας. Είναι πολλά αυτά που πρέπει να γίνουν και απαιτείται σωστή εκμετάλλευση των διαθέσιμων οικονομικών πόρων. Να καταστούμε παραγωγικοί και αυτεξούσιοι ώστε να έχουμε τη δυνατότητα να αντιμετωπίζουμε άσχημες καταστάσεις. Και να προετοιμαζόμαστε γι’ αυτές.
Να παράγουμε, ώστε να έχουμε έσοδα. Να δημιουργήσουμε γραμμές παραγωγής, με τις κατάλληλες συμφωνίες και συμμαχίες. Η παραγωγικότητα και η οικονομική ανεξαρτησία αποτελούν εθνική απαίτηση και είναι πέραν σφαιρών επιρροής, παρεών και γειτονιών, αλλά και μαζί με αυτές, εφ’ όσον επιτυγχάνονται οι παραπάνω στόχοι. Ανήκουμε στην Ελλάδα, πρώτιστα, κύρια και αποκλειστικά. Η ένταξη σε σφαίρες επιρροής, παρέες και γειτονιές πρέπει να επιστρέφει στην πατρίδα τα ανάλογα οφέλη. Να πλησιάσουμε χώρες που παράγουν και να τις μιμηθούμε. Τεχνογνωσία και οικονομία κλίμακος. Μελέτη και παραγωγή. Εργατικότητα και σοβαρότητα. Περιορισμός εισαγωγών και αύξηση εξαγωγών.
Ιωάννης Τσαντίρης
Πηγές
Liberal.gr, youtube.com,https://www.topikifoni.gr/,Protothema.gr
newsit.gr
Βικιπαίδεια Λίμνη Κάρλα
