Οι υγρότοποί μας, οι κοινοί μας τόποι, εκπέμπουν SOS

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ: ΟΙ ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ, ΟΙ ΔΙΚΟΙ ΜΑΣ ΤΟΠΟΙ, ΜΑΣ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ (ΦΩΤΟ)

Πάνω από 140 είδη υδρόβιων πουλιών βρίσκουν κάθε χρόνο μόνιμο ή προσωρινό καταφύγιο στην «αγκαλιά» των ελληνικών υγροτόπων. Για πολλά από αυτά, η διαφύλαξη των υγροτόπων είναι συνώνυμη της ίδιας τους της ύπαρξης. Ανάμεσά τους, η Νανόχηνα, ένα από τα πιο απειλούμενα υδρόβια πουλιά του πλανήτη αλλά και χιλιάδες ακόμα μεταναστευτικά υδρόβια πουλιά που διανύουν χιλιάδες χιλιόμετρα για να φωλιάσουν ή να διαχειμάσουν σε κάποιον από τους περίπου 680 υγρότοπους της ηπειρωτικής και νησιωτικής χώρας.

Από τους Υγρότοπους Διεθνούς Σημασίας και τις μεγάλες λίμνες του Βορρά έως τους μικρούς νησιωτικούς και παράκτιους υγρότοπους, τις λιμνοθάλασσες, τις αλυκές και τα, λιγοστά πλέον, αστικά ρέματα, τα υγροτοπικά οικοσυστήματα της Ελλάδας δεν αποτελούν μόνο «σπίτι» και καταφύγιο για χιλιάδες πάπιες, ερωδιούς, πελεκάνους, παρυδάτια και αρπακτικά πουλιά. Είναι και το δικό μας σπίτι, οι δικοί μας ΤΟΠΟΙ, τόποι ζωοποιοί και ζωογόνοι που ρυθμίζουν το μικροκλίμα, φιλτράρουν το νερό και τροφοδοτούν έναν ανεκτίμητο πλούτο ζωής, ενώ λειτουργούν ως φυσικά «αναχώματα» απέναντι στην κλιματική αλλαγή και την απώλεια της βιοποικιλότητας που διαρκώς εντείνονται.

Παρά τη μεγάλη τους αξία για τα πουλιά, τη φύση και τον άνθρωπο, οι υγρόΤΟΠΟΙ μας υποφέρουν από πλήθος σοβαρών πιέσεων και η ανάγκη λήψης αποτελεσματικών μέτρων για τη διαχείριση και την προστασία τους, σε πολλές περιπτώσεις, κρίνεται ως επείγουσα. Στα χρονίζοντα και σοβαρά προβλήματα, όπως η λαθροθηρία (που δυστυχώς καλά κρατεί με χαρακτηριστικές περιπτώσεις τους υγρότοπους του Αμβρακικού, του Μεσολογγίου και της Στροφυλιάς) έρχονται να προστεθούν και άλλες, κρίσιμες απειλές, όπως η γρίπη των πτηνών που τον περασμένο χειμώνα προκάλεσε τον θάνατο περισσότερων από 2.000 Αργυροπελεκάνων στην Πρέσπα, την Καστοριά, τη λίμνη Χειμαδίτιδα, τη λίμνη Κάρλα κ.ά. υγρότοπους.

Ωστόσο, η σοβαρότερη και συχνά μη αναστρέψιμη απειλή για τα υγροτοπικά οικοσυστήματα παραμένει η υποβάθμιση και καταστροφή των ενδιαιτημάτων τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ο προστατευόμενος υγρότοπος της Βραυρώνας στην Ανατ. Αττική, περιοχή του δικτύου Natura 2000 και σημαντικός σταθμός στάσης και ανεφοδιασμού για τα μεταναστευτικά πουλιά, απειλείται με αφανισμό εξαιτίας καταστροφικών παρεμβάσεων, ένα τίμημα που πληρώνουν δεκάδες αστικοί ή περιαστικοί υγρότοποι που εγκιβωτίζονται, μπαζώνονται ή αποψιλώνεται η βλάστησή τους.

Την ίδια στιγμή υπάρχουν και περιπτώσεις που μας κάνουν να αισιοδοξούμε: ένα τέτοιο ελπιδοφόρο παράδειγμα αποτελούν οι υγρότοποι της Περαίας (γνωστοί και ως Τσαϊρια) κοντά στη Θεσσαλονίκη, όπου χάρη στην κινητοποίηση πολιτών και μία ιστορική γνωμοδότηση του ΣτΕ αποφεύχθηκε η εξαφάνιση ενός σημαντικού ενδιαιτήματος για το απειλούμενο Νεροχελίδονο και δεκάδες άλλα υδρόβια πουλιά και μπήκε φρένο στη δημιουργία «Βιομηχανικού-Τεχνολογικού Πάρκου», με το σκεπτικό ότι το προτεινόμενο έργο δεν έλαβε υπόψιν την ύπαρξη του υγρότοπου.

Με αφορμή και τον εορτασμό 40 χρόνων δράσης για την προστασία και ανάδειξη των ελληνικών υγροτόπων, η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία ετοίμασε ένα πρακτικό εγχειρίδιο-οδηγό για την ενεργή συμμετοχή των πολιτών στην προστασία των πουλιών, των υγροτόπων και του φυσικού περιβάλλοντος, με την υποστήριξη του Ιδρύματος MAVA και την πολύτιμη συμβολή τριών ομάδων που εργάζονται για την προστασία και ανάδειξη του του τόπου και του υγρότοπου της περιοχής τους: της ομάδας πολιτών «Το Μεσολόγγι των Ντόπιων - Messolonghi by Locals», του Συλλόγου Προστασίας Περιβάλλοντος Ιωαννίνων και της Εταιρίας Προστασίας Περιβάλλοντος Καστοριάς.

Όπως κάθε χρόνο, η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων δεν αποτελεί μόνο ημέρα «γιορτής» αλλά και μία ακόμα ημέρα ανησυχίας και επαγρύπνησης. Άλλωστε, κάθε υγρότοπος μετράει και η προστασία όλων τους είναι στο χέρι μας.

ΠΗΓΗ!https://greenagenda.gr/,youtube.com,,

Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων - 40 χρόνια ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ
Οι υγρότοποί μας, οι κοινοί μας τόποι, εκπέμπουν SOS
  
                              

Από τις λίμνες διεθνούς σημασίας του Βορρά, μέχρι τους μικρούς νησιωτικούς υγρότοπους και τα αστικά ρέματα, οι υγρότοποι αποτελούν πολύτιμο καταφύγιο για χιλιάδες οργανισμούς. Φέτος, η Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων, που έχει καθιερωθεί να γιορτάζεται στις 2 Φεβρουαρίου, ανήμερα της υπογραφής της Συνθήκης Ραμσάρ για την προστασία των υγροτόπων στην ομώνυμη πόλη του Ιράν πριν από 51 χρόνια, συμπίπτει με τον εορτασμό των 40 χρόνων της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας και της αδιάλειπτης δράσης της για την προστασία και ανάδειξη των ελληνικών υγροτόπων.

Από το Πρόγραμμα Φύλαξης των Αργυροπελεκάνων στον Αμβρακικό τη δεκαετία του ’80, μέχρι τις τρέχουσες δράσεις παρακολούθησης των αποικιών του είδους στον Αμβρακικό και το Μεσολόγγι και από τη φύλαξη της αποικίας των ερωδιών στο Πόρτο Λάγος τη δεκαετία του ’90 μέχρι τις σημερινές διασυνοριακές δράσεις για την προστασία της Νανόχηνας, η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ συνεχίζει την προσπάθεια διαφύλαξης και ανάδειξης των υγροτοπικών οικοσυστημάτων και της εύθραυστης φύσης που φιλοξενούν. Από τότε μέχρι σήμερα πολλά έχουν αλλάξει, νέες απειλές και προκλήσεις έχουν έρθει στο προσκήνιο αλλά η ανάγκη διαφύλαξης των πολύτιμων αυτών ενδιαιτημάτων ως χώρους διαβίωσης των υδρόβιων πουλιών παραμένει πάντα επιτακτική.

                                                  
Τι θα ήταν οι υγρότοποι χωρίς τα πουλιά; Αναπόσπαστο στοιχείο τους, 141 είδη υδρόβιων πουλιών βρίσκουν κάθε χρόνο μόνιμο ή προσωρινό καταφύγιο στην «αγκαλιά» των ελληνικών υγροτόπων. Για τα περισσότερα από αυτά, η διαφύλαξη των υγροτόπων είναι συνώνυμη της ίδιας τους της ύπαρξης.

Δέκα μεγάλες υγροτοπικές περιοχές της Ελλάδας περιλαμβάνονται στον Κατάλογο των Υγροτόπων Διεθνούς Σημασίας (Υγρότοποι Ραμσάρ), η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων βρίσκεται στον Βορρά. Όλοι αυτοί οι μεγαλειώδεις υγρότοποι, καθώς και πολλοί άλλοι μικρότεροι, συνθέτουν μερικά από τα ομορφότερα τοπία της χώρας μας και, ταυτόχρονα, αποτελούν περιοχές με σπουδαία αξία και σημασία τόσο για τη φύση όσο και για τον άνθρωπο. Οι υγρότοποι επιτελούν μια σειρά από πολύτιμες οικολογικές λειτουργίες: φιλοξενούν μια πλούσια βιοποικιλότητα, συγκρατούν το νερό της βροχής εμπλουτίζοντας με αυτό τον υδροφόρο ορίζοντα, επιδρούν θετικά στο μικροκλίμα αμβλύνοντας τις ακραίες θερμοκρασίες και στηρίζουν ένα μεγάλο εύρος ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Επιπλέον, ιδιαίτερα οι παράκτιοι υγρότοποι, αποτελούν σημαντική ασπίδα ενάντια στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Κι όμως, παρά την μεγάλη τους αξία, ο φετινός εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Υγροτόπων βρίσκει και πάλι τους ελληνικούς υγροτόπους να απειλούνται και να εξακολουθούν να υποφέρουν από πλήθος σοβαρών προβλημάτων. Και, δυστυχώς, από αυτή τη «μοίρα» δεν εξαιρείται σχεδόν κανείς: ακόμα και σε μεγάλους υγρότοπους διεθνούς σημασίας, που είναι ενταγμένοι στον κατάλογο της Συνθήκης Ραμσάρ, καθώς και στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000, έχουν διαπιστωθεί πολλά και σοβαρά περιστατικά λαθροθηρίας, όπως στο Κοτύχι & τη Στροφυλιά -όπου η «εμπόλεμη» κατάσταση που επικρατεί κάθε άλλο από προστατευόμενη περιοχή θυμίζει, αλλά και στον Αμβρακικό και τις εκβολές του Αξιού.

                                                           

Χιλιάδες υδρόβια πουλιά, ανάμεσα τους πολλά μεταναστευτικά είδη, βρίσκουν στους ελληνικούς υγρότοπους έναν αναντικατάστατο καταφύγιο για να φωλιάσουν, καθώς και έναν πολύτιμο σταθμό για στάση, ξεκούραση και ανεφοδιασμό για να συνεχίσουν το ταξίδι τους.
Έχουν περάσει πάνω από 35 χρόνια από τότε που άρχισαν δύο από τα πρώτα οργανωμένα Εθελοντικά Προγράμματα της ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ και ήταν και τα δύο σε υγρότοπους: η φύλαξη της αποικίας των Αργυροπελεκάνων στον Αμβρακικό και της αποικίας των ερωδιών στο Πόρτο Λάγος. Μέσα από αυτά, δεκάδες παρατηρητές πουλιών πήραν το βάπτισμα στον αγώνα για την προστασία των πουλιών στην Ελλάδα, μια συνεχή προσπάθεια που χρειάζεται την υποστήριξη όλων μας.

Αυτή την Τετάρτη, 2 Φεβρουαρίου, επισκεφθείτε κάποιον κοντινό σας υγρότοπο, γνωρίστε τη φύση που φιλοξενεί και όσα «απλόχερα» μας προσφέρει! Ενώστε μαζί μας τις δυνάμεις σας για τη διαφύλαξη όλων αυτών των αναντικατάστατων καταφυγίων για την άγρια ζωή αλλά και για τη διασφάλιση ενός καλύτερου αύριο για τη δική μας.

Μεταξύ των 10 υγροτόπων που είχαν αναγνωριστεί ως Υγρότοποι Διεθνούς Σημασίας αρχικά το 1971, οι έξι (ανάμεσα σε αυτούς το Δέλτα του Έβρου) φιλοξενούν και σήμερα κατά μέσο όρο πάνω από 20.000 υδρόβια πουλιά κατ’ έτος. Δύο ακόμη υγρότοποι, ο Καλαμάς και το Δέλτα του Σπερχειού φιλοξενούν πληθυσμούς υδρόβιων πουλιών σε τέτοιους αριθμούς ώστε μπορούν επίσης να θεσπιστούν ως Υγρότοποι Ραμσάρ!

Ο Αμβρακικός Κόλπος φιλοξενεί από μόνος του το 16% των συνολικών πληθυσμών των υδροβίων ειδών πουλιών που καταγράφονται στην Ελλάδα, καθιστώντας την περιοχή τον σημαντικότερο υγρότοπο για τα διαχειμάζοντα πουλιά στη χώρα μας.

Η Λίμνη της Καστοριάς φιλοξενεί πολλά είδη πουλιών, ανάμεσα στα οποία είδη σπάνια ή/και απειλούμενα με εξαφάνιση. Για δύο από αυτά, τον Αργυροπελεκάνο και τη Λαγγόνα, οι αριθμοί τους είναι τέτοιοι που η ωραία λίμνη του Βορρά πληροί τα κριτήρια για ένταξη στους υγρότοπους διεθνούς σημασίας Ραμσάρ. 

Τα έργα διευθέτησης του ποταμού Ερασίνου στα Μεσόγεια Αττικής απειλούν να καταστρέψουν τον πολύτιμο υγρότοπο της Βραυρώνας, που ανήκει στο Ευρωπαϊκό δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών Natura 2000 και είναι ένας από τους λίγους εναπομείναντες υγιείς υγροτόπους της Αττικής. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο απειλούμενος βιότοπος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος εδώ και χιλιετίες με τον φημισμένο αρχαιολογικό χώρο του ναού της Βραυρώνιας Αρτέμιδος, που χτίστηκε εκεί ακριβώς επειδή υπήρχε ο υγρότοπος, ενώ κάθε χρόνο φιλοξενεί χιλιάδες παιδιά και άλλους επισκέπτες στο πλαίσιο των δράσεων ενημέρωσης και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που υλοποιεί η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ στην περιοχή από το 2009. Ο Υγρότοπος της Βραυρώνας αποτελεί καταφύγιο για πάνω από 230 είδη πουλιών και άλλων οργανισμών.

Το Παράκτιο Έλος Περαίας, στη Θεσσαλονίκη, απειλείται με πλήρη αποξήρανση και δόμηση. H κατασκευή του «Τεχνολογικού Πάρκου Θεσσαλονίκης" σκοπεύει να δώσει τη χαριστική βολή και να εξαφανίσει δια παντός 761 στρέμματα του αναγνωρισμένου του υγροτόπου «Παράκτιο Έλος Περαίας», που αποτελεί καταφύγιο για περισσότερα από 180 είδη πουλιών. Η Εταιρία Ανάπτυξης Επιχειρηματικού Πάρκου ΕΑΝΕΠ Thess-INTEC A.E. προχώρησε στην εκπόνηση Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ), Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του ΕΠΣ και άλλων συνοδευτικών μελετών, αποκρύπτοντας πλήρως την ύπαρξη του υγροτόπου και τη σημασία του για τη βιοποικιλότητα.

Ο υγρότοπος της λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ποικιλία ειδών ανάμεσα στους ελληνικούς υγρότοπους, με 89 είδη, και ακολουθούν ο Αμβρακικός Κόλπος, το Δέλτα του Αξιού, Λουδία και Αλιάκμονα, η Λίμνη Κερκίνη και το Δέλτα του Έβρου.

Στην καρδιά του χειμώνα, βρίσκεται το μακροβιότερο πρόγραμμα παρακολούθησης βιοποικιλότητας με τη μεγαλύτερη συμμετοχή εθελοντών στη Ελλάδα! Οι Μεσοχειμωνιάτικες Καταμετρήσεις Υδροβίων Πουλιών (ΜΕΚΥΠ) υλοποιούνται αδιάλειπτα από το από το 1968 και υπό τον συντονισμό της ΟΡΝΘΟΛΟΓΙΚΗΣ από το 1997, με εκατοντάδες παρατηρητές πουλιών να καταμετρούν κάθε χρόνο τα διαχειμάζοντα πουλιά. Το δίκτυο των ΜΕΚΥΠ καλύπτει 224 υγροτόπους (330.000 εκτάρια), ενώ σε ετήσια βάση καταμετρώνται πάνω από 500.000 υδρόβια πουλιά που ανήκουν σε περισσότερα από 93 είδη.

Νανόχηνες: Οι ακριβοθώρητες χήνες του Βορρά διανύουν κάθε χρόνο χιλιάδες χιλιόμετρα από τον Αρκτικό Κύκλο ως τη Μεσόγειο για να περάσουν τον χειμώνα στα υγρολίβαδα των υγροτόπων της Βόρειας Ελλάδας. 30 ζευγάρια, ολόκληρος ο Φιννοσκανδικός πληθυσμός του πιο απειλούμενου υδρόβιου πουλιού της Ευρώπης, παραμένουν στη Λίμνη Κερκίνη και το Δέλτα του Έβρου για πέντε περίπου μήνες, καθιστώντας τη χώρα μας την πιο σημαντική για την επιβίωσή τους! Η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ εστιάζει στη διατήρηση της Νανόχηνας από το 1987, οπότε μετά από δεκαετίες εντατικών διασυνοριακών προσπαθειών ο πληθυσμός της Νανόχηνας κατέγραψε τριψήφιο αριθμό. 

Ο Αργυροπελεκάνος σχηματίζει στην περιοχή της Πρέσπας τη μεγαλύτερη αποικία του στον κόσμο, ενώ αποικίες του είδους υπάρχουν και στη Λίμνη Κερκίνη, τη Λίμνη Κάρλα, τη Λίμνη Χειμαδίτιδα, τον Αμβρακικό κόλπο και τη Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου. Είναι είδος απειλούμενο με εξαφάνιση που όμως έχει βελτιώσει σημαντικά την κατάσταση διατήρησής του στη χώρα μας. Τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την προστασία του Αργυροπελεκάνου, κυρίως στο πλαίσιο Προγραμμάτων LIFE, έχουν οδηγήσει στη σταδιακή αύξηση του πληθυσμού του και πλέον εντάσσεται σε χαμηλότερη κατηγορία κινδύνου.

ΠΗΓΗ: https://www.ornithologiki.gr/el/, https://www.juniorsclub.gr/,
https://www.naturanrg.gr/youtube.com,